2024, het jaar van veel…

Het is december en dus terugblik- en lijstjestijd! Kranten, vakbladen en tv-programma’s maken overzichten en radiozenders zetten de beste muziek ooit op een rijtje. Voormalig varkenshouder Jan Vogels, bekend van het Varkenshotel, heeft een top elf samengesteld van zaken die hem het afgelopen jaar zijn opgevallen.

11. De Varkenshotel Top 50

Ik heb ook eens een lijstje op Spotify gestart, de Varkenshotel Top 50. Inmiddels hebben we bijna de honderd nummers aangetikt! Dit is een openbare lijst. Dat betekent dat jullie ook nummers kunnen toevoegen. Wel graag iets van varkens, pigs, swein of boer, farmer in de naam van de artiest, de titel of tekst van het liedje. En delen maar die lijst. Ik hoop dat we zo de 100 kunnen halen!

10. Een hoop stront

Dit jaar is ook het jaar van hoop. Een hoop stront. Tjongejonge, wat kost dat een hoop geld. Ik hoop echt dat we het komende voorjaar met wat droger weer kunnen starten, al is het alleen al omdat ik niet van dat zeikweer houd.

9. Beschilderde silo’s

Een hoop silo’s in Gelderland zijn voorzien van indrukwekkende schilderingen in het kader van de Silo Art Tour Achterhoek. Ze waren dan ook genomineerd voor de Gelderse Prijs voor Ruimtelijke Kwaliteit. Ik hoop op navolging. Wie pikt dit op? Het zou toch mooi zijn als er een hoop van die lelijke voersilo’s zouden worden opgepimpt.

8. Hoop op een witte kerst!

De eerste sneeuw van deze winter is gevallen op 20 november. Dat leverde mooie plaatjes op. Ik denk dat het tijdens het kerstmaal dit jaar ook wel eens over een witte zou kunnen gaan. Want, bij de Keuringsdienst van waarde was te zien hoe een hoop van de twintig kilo zware kalkoenen in een stal ‘werden gemolken’. Omdat ze door hun lichaamsgewicht hun kleine penis niet kunnen gebruiken, werden ze een ‘handje’ geholpen.

7. Doorbraak in vergunningverlening

Dit jaar was er ook een doorbraak in de vergunningverlening voor de veehouderij. Er zijn twee ontwerpbeschikkingen ingediend op basis van doelvoorschriften. Dat betekent dat de veehouder zelf bepaald hoe en met welke techniek hij onder het maximale vergunde emissieplafond blijft. Door realtime te meten kan hij zo laten zien aan zijn omgeving als er toch nog overlast wordt ervaren, dat niet van hem afkomstig is. De hoop is dat deze opzet slaagt, want dit zou enorme boost kunnen geven aan onze innovatieve sector.

6. Levensverwachting man versus vrouw

Een paar maanden geleden las ik een bericht dat mannen aan een inhaalslag bezig zijn ten opzichte van vrouwen als het om levensverwachting gaat. Waar eerst het verschil nog zeven jaar was, is het nu zo dat mannen drie jaar korter leven. Echter, het betekent niet dat wij langer zijn gaan leven. De vrouwen zijn korter gaan leven! Die zijn net als mannen risicovoller gaan leven. Bij varkens is het zo als ze zijn gecastreerd, dat ze rustiger worden en daardoor langer leven. Ik hoop toch maar niet dat we ze zo proberen in te halen. Ik in ieder geval niet.

5. ‘Het beste idee van Varkensland’

In november werd voor de negende keer de wedstrijd ‘Het beste idee van Varkensland’ georganiseerd door VKON. De finale was in Barneveld waar The Pig Story er terecht met de publieksprijs van doorging. Het idee was om met een stroomschema op een A4’tje (en met een chatbot, die nu wordt gemaakt) de varkenshouder en zijn personeel handvaten te geven wat hij of zij aan sector-PR kan doen. Ik hoop dan ook dat dit een extra impuls geeft om samen nog meer al het mooie van wat onze sector te bieden heeft, te laten zien.

4. Rechtelijke uitspraak over stalbezetting Boxtel

Half december was daar dan de uitspraak van het hoger beroep over de bezetting van een varkensstal in Boxtel. Vrijspraak. Er is al veel over gezegd en onze belangenbehartigers zullen waarschijnlijk in cassatie gaan. Door deze uitspraak kunnen boeren zich ook organiseren en dan onder het mom van: ‘Ik denk dat hij en hij invallen aan het voorbereiden zijn, kunnen we daar ook eens ff een kijkje gaan nemen?’ Want als men dus DENKT dat er ergens mensen zijn die zich niet aan de wet houden, kunnen we daar gewoon binnenvallen. Dit gaat veel te ver. Daar hebben we instanties voor.

3. Voedselveiligheid

Ons voedsel is nog nooit zo veilig geweest. Onze wereld was nog nooit zo veilig. Allebei is een feit. Waarom geloven wij de eerste zin eerder dan de tweede? Omdat het niet zo voelt en dat komt omdat slecht nieuws eerder de media haalt. Daarnaast is de oorlog in Oekraïne ook erg dichtbij. Op 10 november, mijn verjaardag, was de oorlog 1000 dagen bezig en was het grootste offensief vanuit Oekraïne. Door deze oorlog in de graanschuur van Europa komt de voedselzekerheid wel in gevaar. Ik hoop daarom dat we in Nederland de boeren, onze voedselmakers, wat meer gaan omarmen.

2. Woord van het jaar

De wedstrijd om het Woord van het jaar, voor het eerst gehouden in 2007, is dit jaar geannuleerd wegens polarisatie tussen diverse actiegroepen die om het woord streden. Ik weet nog goed welk woord het eerste jaar gewonnen had: Bokitoproef. En zo waren er elk jaar wel woorden die je lieten glimlachen. Echter, nu is door de Dikke van Dale het woord vastgesteld en dat is ‘Polarisatie’ geworden. Dat is niet om te lachen. We hebben er in de veehouderij al tijden last van en nu is het een breed maatschappelijk probleem geworden. Met de politiek als het grote voorbeeld. Het gaat niet meer om de feiten, maar om het eigen gelijk.

1. Mijn moeder!

Mijn moeder wordt over een paar maanden 90! Ze was niet blij dat ik in een eerdere column voor Pig Business had gezegd dat ze een dag in het ziekenhuis had gelegen. Ze was zo trots dat ze tot nu toe nooit meer dan een verkoudheidje had gehad. En ook nu na een APK bleek ze gelukkig niks te mankeren. Ze woont zelfstandig, ze hoort en ziet nog prima, ze heeft een jonge geest en werkt nog steeds als vrijwilliger (!) in het verzorgingshuis. Hoe mooi is dat. Zo wil ik ook wel 100 jaar worden!

Jan Vogels was tot en met april 2024 varkenshouder in het Brabantse Erp. Ook was hij columnist bij Pig Business. Dit artikel verscheen in Stal en Akker dec 2024 editie.

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

De laatste?

Ik kan mijn columnlezers toch niet zomaar verlaten zonder ze te waarschuwen? Dat jullie hier volgende maand plotseling een lege pagina zien? Of schrikken van mijn opvolger? Jullie betalen er toch ook voor? En je wilt waar voor je geld, ja toch? En dat wil de chefredacteur ook blijkbaar.

Hij vertelde me dat het woord varken in mijn columns bijna niet meer te vinden was. Wat? Het woord varken hoef je niet op te schrijven; het varken is verweven met het leven. Ook als je het niet eet als vlees, krijg je er elke dag mee te maken. Je staat op, neemt een douche (in shampoo zit stearinezuur), gebruikt tandpasta (vet), eet een boterham (L-Cysteïne, uit varkenshaar) en dan heb je al drie producten gebruikt met iets van een varken. Ik zit hier nu op een stuk papier (varkensbotten) mijn column te schrijven, dus het varken is overal zonder het woord te noemen. Er is zelfs een geweldig boek van kunstenares Christien Meindertsma, PIG 05049, met een beschrijving van 185 producten waar varken in verwerkt is. Een geweldig cadeau om weg te geven, vooral aan veganisten. In 2007 toen dit boek verscheen, kon je als veganist geen bier of wijn drinken (zit gelatine in als heldermaker). Dat is wel veranderd sindsdien. Je hebt nu steeds meer producten die vega zijn. En ook steeds beter smaken, vaak zelfs niet van echt te onderscheiden zijn. Maar ieder zijn ding zullen we maar zeggen.
Degenen die geen varkensvlees eten, doen dat vanuit diverse overtuigingen. En dat worden er steeds meer maar wat belangrijk is, zijn de achterliggende redenen. Die zijn altijd terecht behalve als die op foute aannames zijn gebaseerd. Zo bleek uit een onderzoek van Zest Marketing dat 69 procent achter de Nederlandse veehouderij staat. Nou, dat is toch best positief, maar let op: uit een recente enquête van de RDA (Raad van Dierenaangelegenheden) kreeg de veehouderij een 5,9!? Dus wees gewaarschuwd. Straks eet men nog wel vlees maar mogen we het in Nederland niet meer produceren. Ik denk niet dat het zover komt. We kunnen (nog) niet zonder veehouderij als je de kringloop probeert te sluiten. Maar dan zul je tegengas moeten geven aan de dierenorganisaties die met een gezamenlijk budget van 15 miljoen euro de publieke opinie (en daarmee de politiek) beïnvloeden en veelal niet met feiten. Dus vergeet de sector-pr niet!

Straks eet men nog wel vlees maar mogen we het hier niet meer produceren

Nu ik de 60 gepasseerd ben en inmiddels ex-varkenshouder ben, zie ik ook vele collega’s om mij heen stoppen. Vooral omdat ze geen opvolger hebben. Zo had ik vorig jaar een reünie van de MAS-veehouderij. Van de 25 klasgenoten hadden er vijf een opvolger. De rest was gestopt, ging stoppen of had een bedrijfswijziging gedaan. Toch mooi dat er nog jongeren zijn die een bedrijf vol passie overnemen en er helemaal voor gaan. Ze zijn goed geschoold en staan aan het begin van een eigen onderneming en staan midden in de maatschappij!
Als je geen varkens meer hebt, kan je ook geen POV-lid meer zijn, maar wel vriend van de POV; nou dus ik blijf jullie vriend! Verder ben ik nu een beetje aan het dobberen. De structuur van de dag, het vaste van elke week, is weg. Alsof je geen echt werk meer hebt. Niks moet, maar ik ben toch de hele dag bezig met van alles. Toch voelt het soms of ik de hele dag niks gedaan heb. Wat natuurlijk niet zo is. Maar ik sta later op, ik stop eerder en de dagen vliegen voorbij. Het bevalt me wel; ik heb besloten dat ik nog een jaartje blijf dobberen. De aanbiedingen die inmiddels uit allerlei hoeken komen, laat ik nog even voor wat ze zijn. Ik ga kijken, voelen wat ik leuk vind om te doen. Ik moet dus niks meer, behalve deze column dan, de (voorlopig?) laatste.

Deze column verscheen in editie nr 7 (september 2024) van vakblad Pigbusiness.

Jan Vogels
Ex-varkenshouder

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Frankrijk of Portugal?

Inmiddels ben ik toegevoegd aan de buurt-app waar ik sinds een maand woon. Ik vroeg of ik me nog voor moest stellen. Dat hoefde niet. Voordeel van dorps wonen.Ondertussen is het EK-voetbal losgebarsten, 2 voetbalpoules ingevuld maar ik kan voorlopig beter niet naar de ranking kijken. Gelukkig had en heb ik meer verstand van het coachen van varkens en personeel.

Ik ben ook weer terug van vakantie in Frankrijk met de camper en zoals ik beloofd had, heb ik de zon meegebracht. De bedoeling was via het westen van Frankrijk met onderweg als lid van de EPP een bezoek in Nantes voor het jaarlijkse EPP Congress, en vervolgens door naar Portugal. Maar de afstand en het weer deden ons besluiten om via het oosten de zon te vangen. Was het goed weer in Frankrijk? Jazeker. Op 3 juni begonnen we met een nachtje op een boerencamping in Groesbeek (we hadden een feestje in Nijmegen). Doorgereden naar de Elzas met als navigatie de buienradar. Komen we aan in Eguisheim; campingpoort dicht. Waren we 10 minuten te laat. De camper geparkeerd op een speciale parkeerplaats voor ons soort mensen: de-altijd-te-laat-en-soms-net-op-tijd komers. Vervolgens hebben we een wandeling door het zeer toeristische en Duits aandoende dorpje gemaakt en we waren die avond niet de enige bezoekers. Er zaten namelijk ook nog zo’n ruim 200 ooievaars. Waren we wel echt in de Elzas? We hadden namelijk nergens, ook niet op de landkaart, deze regio vermeld zien staan. De Elzas in Frankrijk en daar heet het D’alsace; tot zover mijn topografische kennis.
Onze navigatie gaf vervolgens aan dat we na een paar dagen weer beter konden vertrekken richting zuiden. Na 6 uur rijden aangekomen in de regio La Gard in een dal bij rivier de Céze. Ook hier was de receptie gesloten maar de poort open, dus een plekje uitgezocht. Plek genoeg want het bleek dat velen gevlucht waren voor het voorspelde noodweer. Mensen vroegen verbaasd wat wij kwamen doen. ‘Nou…ehh…onze navigatie gaf goed weer aan, daarom!’, antwoordde ik. En zo was het ook, het noodweer bleek een miezer. Na een paar dagen hebben we deze mooie plek weer verlaten voor schitterend weer aan de Middellandse Zee.

Zo ben ik ineens weer terug in de varkenswereld en dat is altijd kei gezellig!

Ondertussen van de diverse landschappen in Frankrijk genoten. Van het ‘Valkenburg’ in de Elzas via arme en somber uitziende plattelandsdorpjes richting de soms decadente Riviera. Op de terugweg, naast natuurlijk de vele druivenvelden, ook meer naar het noorden weer eens koeien buiten zien lopen (het ras Charolais) en grote moderne akkerbouwbedrijven met grote loodsen. Tegenstellingen zijn groot in Frankrijk, zoveel is duidelijk.
Weer terug in Nederland, krijg ik tijdens een bezoek aan een open dag van een varkensbedrijf in Odiliapeel bedankjes voor het mooie weer dat ik meegebracht heb. Ook vragen ze of ik me nu verveel als ex-varkenshouder. Nee hoor, ik ben zelfs op deze open dag aan het ‘werk’. En zoon Jari geholpen met zijn stand van zijn Staldata; ook leuk! Zo ben ik ineens weer terug in de varkenswereld en dat is altijd kei gezellig! Het leven van een ex-varkenshouder hoeft echt niet slecht te zijn. Een beetje het Zwitserleven gevoel maar dan met boerenlogica. En Frankrijk Europees kampioen? Nee, ik ben toch voor Portugal gegaan!

Deze column schreef ik in vakblad nr 2024-6 en op pigbusiness.nl

Jan Vogels
Ex-varkenshouder

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Te vroeg verkocht?

We hebben een fantastisch varkensjaar achter de rug met goede prijzen. Zo kan een varkenshouder toch mooi een financiële buffer opbouwen of zijn bedrijf weer financieel gezond maken. En nog steeds zitten we op de top van de varkenscyclus.

Nu vragen de mensen: ‘Heb je jouw varkenshouderij niet te vroeg verkocht?’ Ik hoef over het antwoord niet lang na te denken: ‘Nee.’ Natuurlijk zijn de prijzen keigoed maar ik heb het bedrijf verkocht in een periode dat de prijzen al een jaar goed waren. Dus ik had destijds mijn besluit ook kunnen uitstellen en dat heb ik niet gedaan. Toen kwam er ook pas animo. Ze zeggen toch altijd: ‘Stop op je hoogtepunt.’ En zoals een adviseur mij vertelde: ‘Als je jouw bedrijf eenmaal te koop hebt gezet, ben je al aan het stoppen.’ Dat klopt; als je eenmaal het besluit hebt genomen om je bedrijf te verkopen, is er geen weg meer terug. Wil je ook niet terug. Ten eerste valt dat besluit niet uit de lucht. Het idee speelt al tijden in je hoofd en dan begint het wikken en wegen en tenslotte het besluit. Dat voelt als een opluchting maar ook een beetje als een rouwproces. Nu denken jullie misschien ook: ‘Je bent gestopt en toch nog een column?’ Er kwam een vraag van de redactie om er toch nog eentje (en ongetwijfeld nog eentje meer) te doen. Ze zeiden het is toch rotweer. Dat klopt, maar dit zijn ook ideale weersomstandigheden om te klussen in mijn nieuwe huis. Veel hoef ik niet te doen, beetje de muren texen en de vloer opschuren en oliën. Dat opschuren en oliën was ook nog een ding. We hebben zeer stabiele varkensprijzen, maar tijdens het schuren mopperde ik dat ik wilde dat mijn schuurmachine ook zo stabiel was. Man, wat zwalkt zo’n apparaat de kamer door. Overal spierpijn van het in bedwang houden van dit steigerende monster. Ik dacht ook even het hele huis te doen voordat ik op vakantie ga. Dat kan gemakkelijk, dacht ik. Plannen? Daar ben ik nooit zo goed in. Midden in de nacht. Nog steeds shitweer, maar de oliedoeken moeten in water gedompeld worden anders kunnen ze spontaan in brand vliegen. Het zou toch zonde zijn voor mijn nieuwe huis. Dat was ik even vergeten. Sta ik voor de deur, sleutel vergeten! Weer op en neer. Twee uur lag ik eindelijk in bed. ‘s

Ze zeggen toch altijd: Stoppen op je hoogtepunt

Morgensvroeg naar de fysio, daarna de tandarts om een tand te trekken. Nu ik 60 jaar ben geweest, beginnen deze hier en daar ook hun grip te verliezen. Vandaag overhuizen en dan hopelijk van het weekend op vakantie. Ik zou naar Portugal gaan met de camper, op bezoek bij ex-collega en ex-columnist William. Maar door het nieuwe huis vertrek ik een week later. Dan is Portugal wel ver. Nu gaan we gewoon Europa in en rijden net zo lang totdat het goed weer is. Misschien komen we dan toch in Portugal uit. Plan ik alles te positief? Mogelijk. Ben ik altijd net op tijd? Mensen die me kennen zullen beamen, die Jan die is nooit te vroeg! Maar dat geldt niet voor mijn besluit om te stoppen. Niet te vroeg geweest. Nee, spijt dat ik in deze goede tijden gestopt ben, heb ik niet.

Jan Vogels
Ex-varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Genieten nondeju!

foto in de lounchruimte voor zeugen

Zondagnacht 4.00 uur, de telefoon gaat, ik krijg geen alarm van de stal meer, dus schrik ik, ons moeder aan de lijn, ze is onwel geworden. Ze kan niet uit bed komen. Ik woon er 5 minuten vandaan, wil haar deur openmaken, sleutel past niet. Oh ja, shit, ze heeft nieuwe deuren en kozijnen.

Terwijl ik haar aan de telefoon heb, rij ik weer naar huis voor de nieuwe sleutel. Ben ik terug, past de sleutel weer niet; de bijgemaakte sleutel die niet even getest is. Mijn moeder toch via de telefoon gevraagd om naar de deur te komen. Dit lukte met veel moeite uiteindelijk toch. Eenmaal binnen belde ik de huisartsenpost. Ze was goed aanspreekbaar en er werd besloten om ze met de ambulance naar het ziekenhuis te brengen. Daar werd ze aan een vragenvuur onderworpen. En met trots vertelde ze dat ze geen huisarts had – deze had ze wel natuurlijk, maar nog nooit geweest – en niet ook maar één pil hoefde te slikken! Een blanco strafblad dus. Daarom onderging ze ook een volledige APK-keuring inclusief hersenscan. Goedgekeurd. Er viel niks te repareren. Inmiddels is ze weer thuis, maar ze is nu een oud vrouwtje geworden zoals ze dat zelf zegt, doordat haar evenwichtsorgaan plots uit balans is. Nu loopt ze met een rollator. Terwijl ze tot op heden altijd vrijwilligerswerk deed in het verzorgingshuis, heeft ze nu zelf zorg nodig. Dat valt haar zwaar. Ze heeft 17 jaar mijn vader verzorgd die leed aan Parkinson. Toen hij 14 jaar geleden overleed, kreeg ze ineens veel tijd voor zichzelf. Maar dat zorgzame zat er nog steeds in. Zo deed ze tot nu toe allerlei vrijwilligerswerk. Zoals wandelen met mensen in een rolstoel, inkopen doen voor bingoprijzen, frietjes bakken en met de collectebus rond. Met haar 89 jaar was ze nog heel actief met yoga, zwemmen, fietsen, wandelen, kaarten, auto rijden. Zo zou ze deze week de tuin van mijn zus een lentebeurt geven. Maar nu moet ze toch een tandje terugschakelen. Maar ze blijft positief en gaat ervan uit dat het weer goed komt! Zo is dat!

1 mei nadert; als jullie dit lezen is die datum voorbij en wonen we niet meer in Erp

Dit wilde ik toch even delen met jullie. We weten allemaal dat we moeten genieten van het moment. Dat vanzelfsprekende van elke dag kan ineens abrupt verstoord worden en dan wil je niet hoeven zeggen: ‘Had ik het maar anders gedaan.’ Druk hebben we het allemaal, zeker als veehouders. Dat hoeft niet erg te zijn; van hard werken is nog nooit iemand doodgegaan zegt mijn moeder nog steeds. Hard werken kan ook veel voldoening geven, maar vergeet niet (ervan) te genieten!
We hebben ons varkensbedrijf per 27 maart jongstleden verkocht vanwege geen opvolging. En dat bevalt me prima. Wat me het meeste verrast heeft, is de rust. De rust van het heerlijk mogen uitslapen want dat kan ik namelijk heel goed. Met de nadruk op kan. Dat kon dus vaak niet. Nu word ik niet meer wakker gebeld door het alarm of door medewerkers, stagiaires, vakantiehulpen, vertegenwoordigers, erfbetreders of andere vage figuren. Terwijl ik het echt heel fijn vond om met mensen te werken, te plannen of werk te bespreken. 1 mei nadert; als jullie dit lezen is die datum voorbij en wonen we niet meer in Erp en start een nieuwe periode. Het gaat jullie goed en we komen elkaar vast nog weer eens tegen! Proost!

Deze column verscheen eerder in vakblad Pigbusiness.

Jan Vogels
Ex-varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Irritaties.

Nu ik deze column aan het schrijven ben, vliegen de maartse buien me om de oren. Nat, grijs en koud is het buiten. En ja, als we alleen het weer hebben om over te klagen, zijn we toch gelukkige mensen, maar toch…brrrrrrrrrr. Het blijkt dat we één plaats gezakt zijn op de ranglijst van de meest gelukkige landen van de wereld: van plaats 5 naar plaats 6. Finland staat op 1.

Ik probeer meestal alles positief te benaderen zoals jullie ook wel in mijn columns hebben kunnen lezen. Nu had ik gedacht om toch eens de Top 10 van mijn irritaties met jullie te delen.
Met stip op de eerste plaats: Onzinnige rechtszaken, onzinnige bezwaren die alles vertragen. Als elk onzinnig bezwaar de bezwaarmaker eens 5.000 euro zou kosten, dan denkt men hopelijk eerst eens wat beter na voordat ze mijn kostbare tijd verspillen.
Irritatie nummer twee: Vergunningstrajecten die, doordat telkens de regels veranderen, veel te lang duren. Daar schiet niemand wat mee op, behalve misschien de talloze adviseurs.
Op de derde plek staan storingen die altijd in het weekend zijn. De vierde plek wordt bezet door polarisatie, bijvoorbeeld Tjeerd de Groot die met zijn uitspraken mensen tegen elkaar opzet. Of talloze Kamervragen die vooral door de Partij voor de Dieren aangevraagd worden en vaak niks toevoegen, maar wel een smak geld kosten en alleen maar bedoeld zijn om de publieke opinie te beïnvloeden. Of ben ik nu ook aan het polariseren?
Winter is irritatie vijf. Drie jaar geleden lag er drie weken sneeuw waardoor vrachtwagens niet bij de stal konden komen en we uren moesten schaven om de weg vrij te maken. Toegegeven, het geeft ook wel weer mooie plaatjes.

Irritatie zes: Biggen die roosters loswrikken en daardoor in de put rondzwemmen; natuurlijk ’s avonds laat. Ontdekt door een alerte Tonnie die toevallig thuis op de livewebcam aan het kijken was. Na een avondje met de familie biggen vissen, waren ze wel weer allemaal gered.
Varkenspest staat op de zevende plek in mijn Top 10. Ik had mijn hoogdrachtige dieren in een varkenspestvrij gebied al aangedekt en wilde ze naar de kraamafdeling thuis halen. Mijn omgeving was net weer vrijgegeven, maar op de dag van het geplande transport ging het gebied toch weer op slot. Harrie Verkampen bemiddelde toen, zodat ik ze gelukkig nog op tijd thuis kon krijgen.
Nummer acht: lichamelijk letsel. Met karten mijn voet breken; de schouder uit de kom toen ik uit de verrijker sprong en met mijn jas aan de klink bleef hangen; met de bouw van de nieuwe kraamstal in de bouwput gevallen, gevolg tweemaal een knie-operatie; splinter in mijn oog; staalsplinter in mijn duim; hersenschudding nadat ik van mijn paard viel; oogoperatie; door mijn rug gegaan; tanden los door een autobotsing; met snoeien een halve boom op mijn kop; koppijn oftewel allerlei lichamelijke gebreken, waardoor ik mijn werk niet meer kon doen. Maar… ik ben er nog!
Stagiairs die niet op tijd komen, staan op plek negen terwijl ik toch best en een paar keer het goede voorbeeld gaf. Maar goed, ze kwamen wel al was het soms een dag later.
Op de tiende plek en deze kan na een aantal glazen bier tijdelijk zomaar naar de eerste plek stijgen: Domme opmerkingen. Ben je op een gezellig feestje en dan moet er iemand zo nodig zeggen dat het met die varkensstallen allemaal toch niet zo groot hoeft. Dan zeg ik: Gebruik jij dat ook als excuus tegen je vrouw?

Deze column verscheen eerder in april 2024 in vakblad pigbussines.

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Opruimen.

Ik heb afgelopen maand februari flink opgeruimd. Februari wordt ook wel sprokkelmaand genoemd en dat heeft niets te maken met het werkwoord sprokkelen. Het woord sprokkelen is afgeleid van het Oudnederlandse woord ‘sprokeelen’ dat springen betekent. Dit slaat op het feit dat februari één keer in de vier jaar een dag verspringt. Zo heb ik dus mooi één dag extra gehad om te ruimen.

Samen met Lique, mijn onmisbare hulp in goede en slechte tijden. Ooit begonnen als stagiaire en blijven hangen als weekend- en vakantiehulp. Lique zegt dat ik met opruimen doelen moet stellen, niet van de hak op de tak. Terwijl ik, wanneer ik ergens langsloop, meteen word afgeleid en het liefst overal tegelijk bezig ben. Zo ben ik buiten en binnen (de ‘sund’ opslagloods) aan het opruimen. De loods waar ik spullen bewaar die nog zonde zijn om weg te knikkeren. Dat opruimen schiet natuurlijk voor geen meter op als ik bij elk onderdeel een verhaal te vertellen heb. Ook wel weer leuk omdat bijna de hele geschiedenis van het bedrijf ter sprake komt. Hier zal ik de volgende keer wel op terugkomen. Veel van deze voorraden heb ik nu te koop gezet. Blijkbaar heb ik zoveel voorraad dat sommige collega’s denken dat ik mijn stal aan het afbreken ben. Zo heb ik nog wat oude gresbakken (zeugentroggen) uit de oude dekstal bewaard. Niemand gebruikt die meer want nu worden alleen nog verhoogde troggen gebruikt om de ruimte efficiënt te benutten. Hoe vaak zal ik die al in mijn handen hebben gehad? Dus heb ik maar eens een paar puincontainers besteld. Een voor metaal en een voor afval. De afvalcontainer van 45 m3 komt zo langzaam maar zeker vol.

Ik heb zoveel voorraad dat sommige collega’s denken dat ik mijn stal afbreek

Net zoals de metaalcontainer vol komt met oude boxen, hekken en buizen. Maar ik heb nu ook al meegemaakt dat ik net een ding had weggegooid, dat al tien jaar opgeslagen lag, en dat ik de dag erna de vraag krijg van mijn zoon of ik dat ding nog heb. Da’s dan toch ook wel weer sund!
Ik heb ooit in de wei pallets met diverse materialen neergezet om ergens anders plek te maken. Ik dacht: gemakkelijk op pallets. Maar nu zijn de pallets allemaal verrot. Niet gek als ze al weer vijf jaar daar staan. Dit betekent dat als je ze probeert op te pakken alles omkiepert en ik alles weer opnieuw moet opstapelen. Onder zo’n rotte pallet schiet van alles weg. „Echt een familiebedrijf”, zei Lique, want familie mier en familie muis zijn hier volop in bedrijf.
Een van die besnorde familieleden kwam nog bij mijn residentie langs. Deze probeer ik nu in de val te lokken met pindakaas. Ik laat me de kaas niet van het brood eten natuurlijk. En muisjes op beschuit is in dit geval ook niet echt waar ik op zit te wachten. De overlast van ratten en muizen schijnt nu wel een probleem te worden; nu we geen gif meer mogen gebruiken. Op het platteland, maar vooral ook in de stad schijnt het de spuigaten uit te lopen. Nu worden zelfs gespecialiseerde jagers ingezet om op ratten te schieten. Volgens mijn mening een geheel verkeerde beslissing om geen gif meer te mogen gebruiken. Moeten we terug naar de middeleeuwen? Ratten en muizen dragen allerlei ziektes met zich mee en kunnen epidemieën veroorzaken. Om zelf gif te mogen gebruiken, heb ooit nog een cursus KBA gevolgd waar je nu dus ook geen zak vergif meer aan hebt. Behalve dan dat ik nu elk ongedierte aan de keutels kan herkennen en ik ze, dank zij Lique, ook nog eens doelgericht kan opruimen. Februari is te kort voor mijn nostalgische opruimdrift, zelfs ’versprokeeld’.

Deze column verscheen eerder in vakblad pigbusiness, editie maart.

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Geschikt of ongeschikt?

Één dag voor de deadline weet ik nog steeds niet waar ik over kan schrijven. Deze varkenshouder heeft geen last meer varkensprijzenstress maar van een heus ‘writer's block’. Ineens ben ik terug in de schoolbanken. Het gaat nu bijna voelen als huiswerk, of erger, strafwerk. Ben ik hier eigenlijk wel geschikt voor? Maar jaren van varkenshouder hebben mij ruggengraat gegeven. Een writer's block moet ik toch de baas zijn. Ik heb er dan ook van alles aan gedaan om eruit te komen. Ik trok me zelfs terug op een onbewoond eiland, nou ja… onbewoond; niet bewoond door varkens.

Als echte Brabander op Texel heb ik geen varken gezien, behalve dan op mijn bord. Ik heb inspiratie op grote hoogtes gezocht: de vuurtoren beklommen, voor vergezichten over de toekomst van de varkenshouderij, maar ook daar was het zicht troebel door mist, wind en regen. Lag dat aan het weer, mijn gemoedstoestand of had ik een visioen over de toekomst?
Toen ik er niet uitkwam, ging ik aan de drank en heb vele Texelse blondjes verslonden. Daar werden mijn denkbeelden en visioenen ook niet helderder van. Al was het wel gezellig. Uit de alcoholmijmeringen is wel van alles voortgekomen, maar ik weet niet of jullie op die verhalen zitten te wachten.

Ik ben wel vol vertrouwen dat wij als sector hier een weg in vinden

Ik ben naar de kapper geweest om mijn hersenen meer lucht te geven. Van heel lang tot beetje lang. Met mijn vaste kapster lekker bijgepraat, maar dat heeft niet echt materiaal opgeleverd voor deze column. Nou ja vaste kapster, het was bijna een jaar geleden dat ze me gezien heeft; ze herkende me bijna niet meer door mijn lange lokken. Nu ik me weer kan vertonen, ben ik weer wat meer onder de mensen gekomen en heb het theater maar eens opgezocht. Dat was erg leuk en veel gelachen, maar in plaats van dat ik hier inspiratie kreeg, vroeg het nieuwe theater aan mij feedback omdat ze net weer open waren na een grote verbouwing.
Nog steeds geen inspiratie en de dagen vlogen voorbij. Intussen kwam de deadline steeds dichterbij en carnaval ook. Daarom maar een masterclass carnaval gevolgd. Die werd gegeven door Bjorn van der Doelen en Mike Weerts. De workshop ‘de ziel van carnaval’ bevat elf geboden om carnaval te overleven. Van niet te hard zuipen tot goed eten. Nuttige informatie. Deze interactieve avond met een pilsje erbij heeft me veel gebracht; naast hoofdpijn de volgende dag, ook weer veel zin in carnaval. Maar nog steeds geen inspiratie, dus maar weer aan het werk gegaan, vooral opruimen. Ik ga binnenkort mijn bedrijf overdragen. Dus moet alles opgeruimd zijn. Bijvoorbeeld de oude administratie en dan zie je hoe het aantal gespeende biggen per zeug gestegen is in veertig jaar. Ik vraag me af, en met mij wel meer varkenshouders volgens mij, gaat dat zo door? Komt daar nog een einde aan? Waar staat de varkenshouderij over tien jaar? Hoe kijkt de maatschappij naar ons en staan we nog in de maatschappij? Vragen waar ik geen antwoord op heb, maar ik ben wel vol vertrouwen dat wij als sector hier een weg in vinden. Of over een tijdje jullie, want dan ben ik als pensionado aan het genieten van mijn vrije tijd.
Eigenlijk een leuk item om verder op door te borduren, maar ja, nu zijn we al aan het einde gekomen van deze column. Toch nog best knap om ‘m vol te schrijven zonder echt iets te zeggen. Zou ik dan toch geschikt zijn?

Deze column verscheen op 30-1-24 in vakblad Pigbusiness

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Lanterfanteren.

Ik wil hier nog even voortborduren op mijn vorige column ‘Ga ik het missen?’. Daarin vroeg ik me af wat ik straks, als ik geen varkens meer heb, zou gaan doen. Inmiddels heb ik mijn eerste klus achter de rug als hulpsinterklaas. Eigenlijk al paar jaar mijn tweede carrière bij de buurtvereniging. Al is kleine kinderen aan het huilen maken niet echt mijn favoriete bezigheid. Volgende keer zal ik naast pepernoten ook PigStory wuppies uit laten delen door mijn pieten. Dat zorgt altijd voor een glimlach.

Tot nu aan toe had ik een duidelijke structuur. Mijn dagindeling was duidelijk. Start om 7 uur en planning doornemen met het personeel. Dan aan het werk, tussendoor een boterham en weer door. Avondeten, vaak een bijeenkomst daarna nog een rondje bier en rondje kraamstal voor het slapen gaan. Dat gaat er straks ook heel anders uitzien. Al wil ik dat ene rondje er wel inhouden. De tijd hebben om ‘s morgens een krantje te lezen, mijn social media nog beter bijhouden. Of word ik dan straks een social media-verslaafde en verlies ik me in scrollen door flauwe filmpjes. Maar ik kan dan wel mijn telefoon voortaan gewoon wegleggen in plaats van 24 uur per dag bereikbaar te moeten zijn voor bijvoorbeeld alarmmeldingen.
Ik heb veel vakbladen, heel interessant en boeiend, maar straks niet meer zo nodig, dus de meeste abonnementen gaan eraf. Behalve natuurlijk Pig Business. Het beste blad van de sector en niet alleen om de columns, toch? Op vakantie gaan deed ik misschien eens per jaar en maximaal 10 dagen, naast natuurlijk de nodige festivals en weekendjes weg. Maar straks is het tijd voor langere vakanties. Rondtoeren met mijn camper die volgend jaar ook eindelijk eens klaar is. Er staat al een bezoekje op de planning aan een ex- varkenshouder en ex-columnist William in Portugal.
Lanterfanteren, geen idee wat het is, maar het schijnt heel fijn te zijn. Misschien word ik wel professioneel lanterfanter, zou ik dat kunnen? Als varkenshouder zijnde zet ik gemiddeld op een dag toch zeker zo’n 15.000 stappen. Hoe blijf ik straks in vorm? Ga ik bij een wandelclub? Of moet ik gaan sporten? Weer gaan paardrijden? Ik heb nog nooit bij een sportvereniging gezeten; wel gestaan, langs de lijn als leider van een jeugdvoetbalteam. En ho, ho, ik zit bij de dartclub, in mijn stamkroeg! Verder douche ik vaak wel twee keer per dag. Dat hoeft dadelijk niet meer. De noodzaak is dan weg en misschien loop ik het risico dat ik ga verslonzen. Van mijn zeldzame middagdutje kan ik altijd erg genieten. En wie weet, als ik straks de tijd aan mezelf heb, ga ik dat dagelijks doen in de vorm van een lange siësta. Ik las onlangs op social media wel een leuke uitspraak: ‘Het leuke van PENSIOEN: niks hoeven, en de hele dag om het te doen!’. En ja, als ik het zo teruglees, loop ik zo wel een groot risico om uiteindelijk een vet, vies, lui varken te worden. De toekomst zal het uitwijzen, maar ik zie deze met groot vertrouwen tegemoet!

Deze column verscheen eerder op 27 november 2023 in vakblad Pigbusiness.

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Ga ik het missen?

Binnenkort is het zover, dan ben ik varkenshouder af. Anderhalf jaar geleden heb ik mijn bedrijf te koop gezet; meteen in het begin wat geïnteresseerden, nieuwsgierigers, oriëntaties, lijkenpikkers. De sector kwam toen net uit een prijsdal. Dus men moest nog wat aan verkoopprijzen van stallen wennen. Zeker voor een goed onderhouden, up-to-date stal; klaar voor de nieuwe provinciale regels van 2024.

Het zal toch een momentje worden als ik straks de staldeur voor de laatste keer achter me dicht doe. Al zijn er nu ook al een paar momentjes geweest. Zoals op de avond van de mondelinge overeenkomst. Een momentje met gemengde gevoelens. Blijdschap want het bedrijf is verkocht en ook een traan vanwege een onherroepelijk afscheid.

Ik heb altijd gezegd: ik ben een ondernemer. Een ondernemer toevallig met varkens, maar als ik geen varkens had gehad dan was ik wel iets anders gaan ondernemen. Helemaal toevallig dat ik varkenshouder werd, is het natuurlijk niet. Ik heb uiteindelijk na een proefperiode van vier jaar (ik had eerst op een andere locatie een zeugenbedrijf gehuurd) het vleesvarkensbedrijf van mijn ouders overgenomen. Het maakt eigenlijk niet uit met wat voor bedrijf je onderneemt. Ik draag graag zelf de verantwoording, het risico, maar daar mag dan ook wel iets tegenover staan. Maar als je dieren houdt, dan komt er nog iets extra’s bij. Je bent niet zomaar klaar als je de deur achter je dicht trekt. Daarin zit het grote verschil vergeleken met andere soort ondernemingen.
Ik sta 24/7 aan vanwege de zorg voor mijn dieren. Als het personeel naar huis is, blijven de dieren nog mijn aandacht vragen. Ga ik dat missen? In al die jaren heb ik met veel plezier met schooljeugd gewerkt, stagiaires opgeleid, af en toe drie tegelijk. Ga ik dat missen? Midden in de nacht alarm. Ga ik dat missen? Studieclubs, vergaderingen, werkgroepen, seminars, pr-activiteiten. Ga ik dat missen? Pig Story wuppies uitdelen op festivals. Ga ik dat missen? Kortom zal ik het varkenswereldje gaan missen? Zolang ik nog varkens heb, zal ik nog wel voorzitter van de studieclub mogen blijven. En anders heb ik er altijd nog wel eentje in de diepvries; ik weet niet of dat ook telt.
Mijn kinderen gaan het bedrijf dus niet voortzetten en ik stond voor de keuze. Opkoopregeling? Ruimte voor ruimteregeling? (Lees: sloopregelingen.) Gelukkig is me die ellende bespaard en is de werkelijkheid vele malen leuker. Straks gaan twee jonge varkenshouders ons bedrijf runnen. Ik wens ze veel succes en vooral ook plezier toe. Veel mensen vragen wat ik ga doen, na een leven vol varkens. Daar ben ik eigenlijk nog helemaal niet mee bezig. Ik zit nog volop in (nu nog) mijn bedrijf en merk dat ik daar nog niet over nadenk. Maar mensen in mijn omgeving leven mee en gaan zelfs al ideeën aanleveren. Bijvoorbeeld journalist bij een leuk vakblad. Mijn zoon zei ‘dat kan jij helemaal niet, als journalist moet je vragen stellen, jij praat zelf veel te graag’. Of iets in de pr van de varkens, dagvoorzitter of stagebegeleider? Of ga ik samen met mijn zoon Jari zijn bedrijf met sensor- en cameratechniek mee uitbouwen? Of mijn zoon Jelle helpen met keukeninterieurs bouwen? Allemaal leuke ideeën waar ik dus nog niet mee bezig ben.
Voorlopig zijn jullie nog niet van me af, want ik blijf nog even deze column schrijven!

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Natasja Beverloo

Diversiteit

Boer zoekt Vrouw is weer begonnen. Dit programma is nog steeds mateloos populair. Ook ik kan er elk seizoen weer van genieten. Er zit vaak veel herkenbaarheid in voor mij. Claudia zei bijvoorbeeld dat een boer zijn/haar/hen werk nooit klaar is. Dat herken ik wel. Dit jaar is er een akkerbouwer, melkveehouders en een vleesveehouder. Eigenlijk zie je bijna nooit varkenshouders in dit programma. Hoe zou dat nou toch komen? Mijn mening: Varkenshouders zijn gewoon vlotte aantrekkelijke welbespraakte humorvolle mensen. Die hebben zo’n programma niet nodig.

Dit seizoen zijn het Nederlandse boeren in Europa. Grote gangbare bedrijven waar veel waardering voor is, behalve door onze minister Adema blijkbaar. Die reageerde negatief op een nieuwsitem dat er weer meer megastallen in Nederland waren. Dit was volgens hem niet de bedoeling van het regeringsbeleid. Maar heeft deze minister niet in de gaten dat het bericht niet eens klopt! Zelf als het zou kloppen, is het misschien niet de bedoeling maar wel een gevolg van het beleid. In plaats van uit te leggen dat grotere stallen juist duurzamer zijn, viel hij onze landbouwsector af. Een landbouwminister zou pal achter zijn/haar/hen boeren en tuinders moeten staan. We moeten er samen iets van maken.
Nu ik het toch over samenhorigheid heb; ons buurtschap bestaat dit jaar 50 jaar. In deze straat met paar zijwegjes zit een diversiteit aan agrarische bedrijvigheid. Zo is er van elke sector wel iets te vinden, net als in Boer zoekt Vrouw. Naast melkveehouderij en een kalverhouderij, zit er een kippenhouderij en ook akkerbouw. En in tegenstelling tot het tv-programma hebben wij wel een varkenshouder. Wel drie zelfs.
Toch mooi dat deze bedrijvigheid samengaat met nieuwkomers, jonge mensen, die overal vandaan komen en die het heerlijk vinden in deze omgeving te wonen. Zo kunnen ze bij de kippenhouder verse eitjes halen en in het voorjaar genieten van de koeiendans. Vroeger werd gezamenlijk een carnavalswagen gebouwd met de buurt in de loods van een boer. Voor de buurt-voetbalcompetitie stelden een paar boeren stukken land beschikbaar voor het voetbalveld. We moeten er samen iets van maken. En ja, er is wel eens wat overlast. Zo laat ik in de buurtapp even weten als ik mest ga scheiden. Daar wordt de overlast niet minder van, maar de beleving hopelijk wel.
En de varkenshouder, wat biedt die de buurt? Naast de welbekende overheerlijke geuren? Een varken voor de BBQ bijvoorbeeld. Het zal jullie niet verbazen dat deze buurt een voorzitter heeft die vlot, aantrekkelijk, welbespraakt en humorvol is en dan kom je uit bij een varkenshouder! Deze buurt heeft het toch maar getroffen. Het 50-jarige buurtfeest was in ieder geval geslaagd. De één heeft een locatie beschikbaar gesteld, anderen hebben het voorwerk gedaan, uitnodigingen gemaakt, de tent opgezet, muziek, eten, drank geregeld. Ook oud-bewoners vierden mee. Met al deze verschillende mensen hebben we er samen iets van gemaakt! En zo hoort het. Niet alleen in onze buurtschap, maar in het hele land.

Dez column verscheen eerder in vakblad (en op de site) pigbusiness oktober 2023

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Muziek en wuppies

barpersoneel allemaal voorzien van de pigstory wuppie!

Het is weer festivalseizoen. En met het festivalbezoek begint voor mij ook het pr-seizoen; met mijn zakken vol varkenswuppies struin ik over festivalterreinen. Wild plakkend tover ik elk terrein om in een roze wuppieparadijs. Als ik te weinig aandacht krijg, plak ik wat wuppies op mijn shirt. Soms moet ik mensen die vechten om de laatste wuppies van me afslaan! Dus mede festivalgangers, wil je wat positieve aandacht; varkenswuppies zijn het antwoord! Wil jij ook een feestje of een festival opleuken met wuppies? Bestel ze via POV (https://www.pov.nl/sectorpromotie). Hier vind je ook nog veel andere pr-artikelen.

Naast de aandacht door mijn pr-activiteiten, geniet ik ook van de festivalmuziek. Ik heb een brede muzieksmaak. Van Nederlandstalig tot metal, van indiepop tot dancemuziek. Ook word ik graag verrast. Daarom ga ik naar Misty Fields, een klein festival waar alleen maar (voor mij) onbekende bands komen. In contrast met mijn avontuurlijke inborst laten varkens zich niet graag verrassen. Zij houden van de 3 Erren: Rust, Reinheid en Regelmaat. Bij zo’n festival ben ik altijd nieuwsgierig naar wat ik te horen krijg. Nieuwsgierig zijn varkens ook weer wel; ze hebben echter een beperkte smaak. Ze houden niet van techno, harde dreun, bas of rockmuziek. Wel van klassieke muziek blijkt uit onderzoek. Maar ik wil mijn personeel behouden dus klassieke muziek staat niet aan in de stal. Een tijdje geleden vroeg ik in mijn column naar jullie favoriete muziek in de stal om een Varkenshotel Top 50 te maken. Blijkbaar hebben jullie het erg druk, want ik heb nog steeds mijn Top 50 niet compleet. We gaan de lijst in wording wel al publiceren op Spotify, YouTube en Facebook. Je kan dan ook nog steeds insturen naar varkenshoteltop50@varkenshotel.com. Hier alvast de voorlopige Top 3. Met stip op nummer 1 ‘120 varkens naar Beiroet’ van Henk Wijngaard. Gevolgd door ‘War Pigs’ van Black Sabbath en op de derde plaats ‘Un barg die hé un krul in de steert’ gespeeld door De Aal. De rest vind je op de Spotify-lijst (zoek op VarkensHotelTop 50). Sturen jullie nog wat nummers om de lijst compleet te maken? Dan blijf ik niet achter met een kater; die heb ik al genoeg na de festivals.
Het festivalseizoen loopt langzaam ten einde maar de varkens-pr blijft natuurlijk doorgaan. Zoals het Weekend van het Varken op 9 en 10 september. Complimenten aan de deelnemers en veel succes dat weekend. Ikzelf ben dan wuppies plakken op een festival, maar zal ze niet allemaal opmaken en er nog en paar voor jullie bewaren. Deze column verscheen eerder in de september 2023 editie van vakblad pigbusiness.

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Hartstikke cool!

‘Varkens zijn cool!’ staat op de shirts van Big Challenge. De stichting van boeren en periferie die in juni van elk jaar de Alpe d’Huez beklimmen voor het goede doel de KWF Kankerbestrijding. Dat leverde dit jaar ook weer een record bedrag op van meer dan 1,2 miljoen euro. De veehouderij mag hier best een beetje trots op zijn.

Maar om de varkens ‘cool’ te houden, moeten we als varkenshouders elke zomer alle zeilen bijzetten en het lijkt iedere zomer wel warmer te worden. Elke stal is tegenwoordig wel uitgerust met een of ander koelsysteem. Zo worden extra ventilatoren opgehangen om meer luchtbeweging te krijgen. Vaak kiest men ook voor een watervernevelingsinstallatie om de binnenkomende lucht af te koelen. Bij nieuwbouw wordt regelmatig gekozen voor een systeem dat de lucht door de grond aanvoert. Met warm weer koelt het de lucht af en met koud weer warmt het de lucht op.
De energieverslindende airco’s zijn ook in opkomst. Zonde al die energie die de zomerse lucht in wordt geblazen, zou je zeggen. Maar op veel stallen ligt al een reeks zonnepanelen en stroom terugleveren aan het net kost in een groot aantal gevallen nu zelfs geld. Dus de koude lucht in de zomers zwoele nacht blazen, kan nu wel uit. Liever de varkens koel en kalm dan de energiemaatschappijen voorzien van goedkope stroom.
Zelf heb ik watervernevelingsinstallaties en daarnaast heb ik dit jaar extra koelunits geplaatst. Deze box van één-bij-één-bij-één meter is een combinatie van padkoeling en luchtverplaatsing. Deze compacte koelers blazen per unit 25.000 kubieke meter lucht naar binnen die de buitenlucht met 8 graden afkoelt. Vooral in de dracht- en de dekstal geeft dit een veel beter stalklimaat voor de dieren, de boer en zijn personeel. Deze koelers zijn plug-and-play. Dit betekent: waterslang aansluiten, stekker in het stopcontact, gat in de muur of raam eruit en koelen maar! Het personeel vecht bijna om wie in deze stallen mag werken en de zeugenkaarten vliegen soms bijna om je oren door het heerlijke ‘coole’ windje. Deze koelers zijn aan de andere kant wel kostprijsverhogend. Ik moet namelijk weer vaker naar de kapper. Mijn haren waaien de hele tijd voor mijn ogen. De varkens kunnen echter zo de zomer goed doorkomen. Dus, varkens cool, personeel cool, boer cool! Zo zie je maar weer, werken bij de varkens is (ook in de zomer) gewoon hartstikke cool.

Deze column verscheen eerder in het vakblad pigbusiness.nl

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Burgermeningen

Afgelopen weekend heb ik twee mensen uit de levensmiddelenindustrie een rondleiding door mijn varkenshotel gegeven. Ze hadden allebei nog nooit een varkensstal van binnen gezien en waren erg nieuwsgierig. Net zoals, vermoed ik, de meeste mensen zijn deze twee ook oprecht geïnteresseerd. Ik denk dat de meeste boeren het wel herkennen dat het leuk is om een rondleiding op je bedrijf te geven en te laten zien wat er allemaal bij komt kijken om je varkens goed te verzorgen. Dat vind ik in ieder geval wel leuk. De twee personen stellen vragen over hoelang de dracht is, hoe oud de zeugen zijn en hoeveel kilo’s ze dan wegen.

Ze staan ervan te kijken hoe hard een varken kan groeien in korte tijd. Ze willen weten hoeveel biggetjes geworpen worden per keer en zijn verrast over de hoeveelheid biggen die de zeugen kunnen krijgen. Ze zijn ook benieuwd wat een varken de hele dag doet. Vooral slapen, heb ik gezegd. Een varken slaapt 80 procent van de dag; met een beetje pech is het bij de boer net andersom! Het leukste is natuurlijk met een biggetje op de foto en dan zijn er zo een paar uur voorbij.
Over mijn eigen bedrijf praten en alles laten zien, vind ik leuk. Vandaaruit vertel ik graag over ontwikkelingen waar we met de sector aan werken, zoals lange staarten en vrijloopkraamhokken. Maar spreek ik de burgers buiten de stal, bijvoorbeeld op een feestje, dan is dat vaak anders. Dan gaat het al gauw in de richting van: ‘Waarom moet het allemaal zo groot? Het is veel te ver doorgeschoten. Al die megastallen, waar is dat voor nodig? Slecht voor het milieu.’
Wanneer mensen eenmaal mening vormen of hebben gevormd, dan doen feiten er blijkbaar niet meer toe. De mening lijkt dan al vast te staan en het maakt niet meer uit wat ik zeg. Dat vind ik frustrerend. Ze hebben veel kritiek op de sector, terwijl ze mij als boer wel waarderen. Maar toch, op deze manier halen ze mij als boer ook onderuit. Ik ben ten slotte onderdeel van de sector.
Dan kan ik met feiten komen. Zoals: als je extra investeringen in welzijn- en milieumaatregelen doet omdat het een verplichting of vrijwillig is, wordt de investering vaak pas rendabel door uitbreiding. Dan blijft de kostprijs per dier hetzelfde. Of: groter groeien betekent eigenlijk altijd dat het welzijn van dieren en milieu erop vooruitgaan. Je mag namelijk niet meer uitstoten. Dus als je meer dieren hebt, stoot je per dier minder uit. Een ander feitenvoorbeeld: ik kan alleen maar uitbreiden in varkens als een ander stopt. We hebben in Nederland het aantal varkens gelimiteerd.
In dit soort discussies heb ik dus totaal geen zin op feestjes. Toch word ik hier regelmatig mee geconfronteerd. Herkennen jullie dit, collega-varkenshouders? Hoe gaan jullie hier mee om? Het houdt me echt niet dagelijks bezig, maar ik vraag me wel af hoe we er samen als sector bij de burger wat nuance in kunnen krijgen. Mocht je me treffen op een feestje, dan zijn dit de onderwerpen waar ik wel graag over praat: muziek, Belgische biertjes, vrouwen en seks.

Deze column verscheen eerder in de juni 2023 editie van vakblad Pigbusiness

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Lente!

De koeiendans is weer begonnen, ze mogen de wei weer in. Boeren zijn altijd met seizoenen bezig. Ook op varkens hebben de seizoenen invloed; die invloeden proberen we in de stal zoveel mogelijk uit te schakelen. Voor varkens is het altijd lente in de stal. We zorgen ervoor dat het klimaat in de stallen altijd zo constant mogelijk is. Een varken presteert het beste met lente-achtige omstandigheden. De lente past eigenlijk ook het beste bij mij. Ik ben nu een weekje op vakantie. Voor een varkenshouder betekent dat behoorlijk wat voorbereiding. Je kunt niet zomaar de deur achter je dicht trekken. Er moet van alles geregeld worden. Maar als dat dan klaar is, ga ik met een gerust hart op vakantie.

Zo liepen we de vuursteenroute door het prachtige Limburgse heuvellandschap. Hoe mooi is het als alles weer groen begint te kleuren, de bloesem weer in de bomen komt. De natuur weer zijn geur en kleur krijgt. Heel ouderwets liepen we de route met een papiertje in de hand. Dat gaf af en toe nog wel wat discussie. ‘Hier rechts? Is dat een pad of niet? Is dit de eerste of tweede afslag? Waar is de brug? Hoezo oversteken; er is hier geen weg!’
Net zoals in het echte leven pak je soms de verkeerde afslag, maar er is meestal een weg terug. Of? Niet bang zijn, er is altijd een kroegje op de route. Met een pilsje in je hand ziet de weg er minder hobbelig uit. De lente zorgt ervoor dat men weer wat vrolijker de wereld inkijkt. Met het zonnetje op je kruin ziet de wereld er toch een stuk mooier uit. We krijgen weer zin in nieuwe dingen. Er worden weer plannen gesmeed. Zo gaan we bij de zeugen extra padkoeling maken. Zodat we het klimaat nog beter kunnen reguleren. Dit is fijn voor mens en dier.
De lente is ook de start van het festivalseizoen. Paaspop hebben we net gehad en ‘7th Sunday’ hier in Erp komt eraan. Muziek past ook heel goed bij mij en bij de varkens. Een jaar geleden schreef ik een column over muziek in de stal. Ik heb jullie toen uitgedaagd jullie drie favoriete stalnummers in te sturen om een TOP 50 te maken. We zijn er bijna. Ik heb er nog een paar nodig om een mooie lijst te publiceren. Een paar maanden geleden is er nog een artikel van Piet Paesmans in een vakblad verschenen over muziek in de varkensstal. Het schijnt dat de varkens het het beste doen op klassieke muziek. Maar ik probeer mijn varkens toch wat op te voeden met rockmuziek. Ik moet er per slot van rekening ook mee werken. Dus nogmaals: stuur je favoriete stalnummer in via varkenshoteltop50@varkenshotel.com en dan publiceer ik binnenkort de lijst op Spotify en uiteraard op de website van Pig Business. Ondertussen geniet ik nog even van mijn vakantie in het prille lente zonnetje.

Deze column verscheen eerder in het vakblad pigbusiness.

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

ChatGPT en AI

ChatGPT, wat is dat nou weer? ChatGTP is een interactief hulpmiddel: een chatbot met kunstmatige intelligentie. Je stelt een vraag, bijvoorbeeld schrijf een gedicht of schrijf een onderzoeksrapport en de ChatGPT maakt hem voor je. ChatGPT werd gelanceerd in november 2022 en heeft de aandacht getrokken vanwege de gedetailleerde reacties en uitgesproken antwoorden. Kan ik mijn column niet laten schrijven door ChatGTP? Gewoon een paar steekwoorden waar je het over wil hebben en de rest gaat vanzelf. Zo heb ik al eerder door de bot een carnavalsnummer laten schrijven over mijn vriendenclub de Halve Zolen uit Erp. Je zou het zelf ook een keer kunnen proberen. Ga naar ‘chat.openai.com’ en maak je eigen carnavals-, rap-, rock- of levensliednummer.

Ik heb ChatGPT een vacaturetekst laten schrijven, met de volgende vraag:
‘Ik heb een varkensbedrijf met 1.200 zeugen en 2.600 vleesvarkens. Ik zoek een allrounder voor een fulltime baan, vooral voor in de kraamafdeling, die ook als bedrijfsleider kan functioneren, zoals voer bestellen en personeel aansturen als ik bijvoorbeeld op vakantie ben. Maar ook om mij wat werk uit handen te nemen. Kan je een vacature voor me schrijven?’
Daarop kreeg ik een prima tekst die ik kan gebruiken op mijn social media en mijn eigen website. Neem gerust een kijkje op mijn website: https://www.varkenshotel.com/vacatures
Door studenten wordt de chatbot al gebruikt om scripties te schrijven en opdrachten te maken. In dienstverlenende bedrijven wordt de chatbot ingezet voor het beantwoorden van eenvoudige vragen. Jullie kennen misschien de chatbot van de verzekeringsmaatschappij die de hele tijd je vraag niet begrijpt. Ik denk echt dat we nog aan het begin staan van de revolutie van de AI (artificial intelligence). Maar alles leuk en aardig; zou zo’n ChatGPT of AI ook wat kunnen betekenen voor de veehouderij en speciaal voor de varkenshouderij? Zou je AI bijvoorbeeld de vraag kunnen stellen: wanneer is het beste moment om mijn voorinkoop voer vast te zetten en voor welk bedrag en voor hoe lang? Voor welke prijs en periode zou je de biggenprijs vast willen zetten? Zou je alle data die we via klimaatsensoren verzamelen automatisch aan de technische gegevens kunnen koppelen en daaruit een optimaal advies kunnen krijgen? Denken jullie eens mee. Welke vragen of werkzaamheden zouden jullie door een chatbot of AI willen laten uitvoeren?
Er wordt nergens al zoveel met data gewerkt als in de landbouw. Onze sector loopt voorop met alle geautomatiseerde systemen. Ik denk dat het geen vijf jaar meer duurt voordat we AI nog optimaler kunnen gebruiken in combinatie met de ChatGPT. Ik zou wel een chatbot op mijn telefoon willen hebben. Die de irritante verkooptelefoontjes van onder andere energiemaatschappijen terug kan irriteren door domme tegenvragen te stellen. En wat denken jullie? Is deze column door mij geschreven of door een chatbot?

Deze column verscheen in april in vakblad Pigbusiness.
Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Tekst: Jan Vogels

Beeld: Susan Rexwinkel

Eieren met spek!

Terwijl ik op carnavalszondag aan de eieren met spek zit, krijg ik een appje waar mijn column blijft. Deadline 12.00 uur. Nou mijn deadline is die zondag al om 11.11 uur: de start van de intocht in Den Bosch. Carnaval wordt overal minder en lijkt soms meer op après-ski, wordt vaak gezegd. Nou in Oeteldonk (kom zelf uit Empeldonk) wordt nog op een dorpse manier carnaval gevierd. Een leuke loopgroepenintocht met overwegend carnavalsmuziek; zo ook in de straten en kroegen. Dit trekt dan ook heel veel volk, ook van buiten, naar de stad. De sfeer is relaxt, de kledingvoorschriften zijn rood, geel, wit, das, zwart jasje. Maar toch is het verre van saai. Iedereen geeft er zijn eigen draai aan. Dat doen ze goed daar die in die carnavals-PR-commissie. Knap dat zo’n grote stad het dorpsgevoel weet over te brengen. PR uitvoeren op basis van gevoel en emotie.

Een week voor carnaval was ik ook in Den Bosch tijdens de Dutch Pork Expo. Weer kleiner van opzet en de geluiden van de bezoekers waren uiteenlopend. Van ‘er was geen sfeer’, ‘het eten was niet alles’ tot ‘goed genetwerkt’. Ook hier heeft de organisatie stof tot nadenken. Moet de opzet van een dergelijke beurs niet geheel anders? Meer emotie, meer sfeer? Of juist zakelijker? Of combineren met andere sectoren om tot een grotere maar aantrekkelijkere en misschien wel sfeervollere beurs te komen? Een grotere (internationalere) beurs die meer bezoekers trekt, maar wel de juiste sfeer weet te bewerkstelligen? Net als de ‘dorpse’ carnavalsoptocht in het grote Den Bosch.

The Pig Story stond ook op deze tweedaagse pluimvee- en varkensbeurs. The Pig Story wat is dat? Wat doen die en voor wie? Deze vraag zou iedereen in de sector (van scholier, varkenshouder tot slager) moeten kunnen beantwoorden. Maar wat is deze organisatie nog onbekend bij onze sectorgenoten! Hoe bestaat dit? Daar is nog werk aan de winkel. Aan iedereen die in onze mooie sector werkzaam is: kijk eens op de website en zegt het voort. Deel de leuke weetjes op social media of via de appgroepen. Bestel PR-materiaal en deel deze uit op scholen of verjaardagfeestjes en leg folders neer in wachtkamers. Of doe echt mee en volg als lid van de POV een gratis PR-cursus, gegeven door een professional. Dit is wat we allemaal zelf kunnen en echt moeten doen.

Maar van mij mag het allemaal ook nog professioneler; maar dan moet er meer geld voor PR vrijgemaakt worden en dat moeten we met de hele sector bij elkaar brengen. Hier heeft VarkensVandaag al eerder voor geopperd. Dat we daadwerkelijk een slag kunnen maken en dat we onze mooie sector nog beter voor het voetlicht kunnen brengen met beleving, emotie, sfeer en humor. Zodat iedereen echt kan meegenieten van hoe dat spek ook alweer in die pan met eieren terechtkomt!

Deze column verscheen eerder in het vakblad Pigbusiness

Jan Vogels

Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Zoek de juiste balans

Het jaar is weer voorbij. De balans wordt opgemaakt. Het was een jaar met extremen. Zoals elk jaar worden ook dit jaar weer de productiecijfers vergeleken met die van collega-varkenshouders. Zoals elk jaar zijn de verschillen groot. Maar 2022 zal door Oekraïne het jaar zijn van de extreme verschillen in vooral financiële cijfers.

De technische cijfers – zoals aantal biggen per zeug, groei en voerconversie – worden elk jaar beter maar dat is bij lange na niet voldoende om de groei van de financiële kosten te compenseren. Vooral voor de burger zijn dit misschien kille cijfers maar hier zit een hele wereld achter: zorgen voor gezonde dieren. Het is voor ons varkenshouders belangrijk om die kille cijfers richting de burger te vertalen naar goede zorg voor de dieren. Zeg maar de balans tussen de praktijk van de boer en de beleving van de burger. Regelmatig wordt die balans bewust verstoord door organisaties die juist willen dat de beleving van de burger negatief verandert. Met enige regelmaat wordt door onze kritische volgers een ‘schandaal’ naar de media gestuurd. Als er in één verpleegtehuis één cliënt slecht behandeld wordt, zijn dan alle verplegers beulen? Nee toch?! Waarom krijg ik dan toch het gevoel dat er op die manier wel naar de veehouderij gewezen wordt?
Waar dieren zijn, daar is ook zorg voor de dieren; zonder zorg kunnen ze nu eenmaal niet. Zelfs de zogenaamde wilde dieren in de Oostvaardersplassen kunnen niet zonder zorg. In de varkenshouderij wordt het personeel geschoold in goede zorg. Hoe beter de zorg voor het dier, hoe gezonder het dier, hoe beter de prestaties. Zo telt ook elk dier. Als ik om 23.00 uur mijn avondrondje door de kraamafdeling maak, wordt genoteerd hoeveel biggen een werpende zeug op dat moment heeft zodat het personeel ‘s morgens weet of er na dat tijdstip nog biggen geboren zijn. Zo niet, dan wordt geboortehulp gegeven. Soms betekent dit dat je een verzwakte big door een hartmassage er toch weer bovenop krijgt. Het kan ook dat een dier niet levensvatbaar geboren wordt. Dan is soms euthanasie nodig. Dat is ook zorg voor het dier om het niet onnodig te laten lijden.
Zoeken naar de juiste balans tussen bedrijf en privé is voor een veehouder, in ieder geval voor mij, een uitdaging. We werken met levende dieren wat betekent dat je 24 uur per dag de zorg paraat moet hebben. Net zoals in het genoemde voorbeeld van een verpleegtehuis. Dat vraagt nogal wat van ons veehouders want we moeten elke dag 100 procent gefocust zijn en elk probleem direct oplossen. Ook een varkenshouder moet daarom af en toe ontstressen. Om mezelf een beetje in balans te houden, ga ik vanavond een potje darten en natuurlijk met een biertje erbij. Voor de juiste balans!

Deze column verscheen in februari 2023 in het vakblad Pigbusiness

Jan Vogels
Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Wildlife!

studenten verkennen de kraamafdeling

Op 23 september heeft een groep van zestig studenten en twee leerkrachten van mbo Yuverta in Helmond ons Varkenshotel bezocht. Het gaat voor de studenten om een kennismaking met de veehouderij. Ze gaan later een stage van drie weken lopen bij een veehouder. Dit ter voorbereiding van een stage bij een dierentuin. Met het lopen van een veestage gaan ze praktische vaardigheden opdoen en ervaren hoe het is om 40 uur per week inspannend werk te leveren.

De school wil studenten meegeven dat de rol van het dier in de huidige maatschappij divers is. Het is dus niet enkel een aaibaar huisdier of roofzuchtige wolf. Door studenten de productiekant van een dier te laten zien, geeft dat ook inzicht welke weg het voedsel, dat op hun bord belandt, heeft afgelegd. Studenten dienen ook ervaring op te doen met de voortplanting van dieren, het begeleiden van moeder en jong en mogelijk het helpen bij geboorten. Dat is in de setting van een veehouderij realistischer dan in de dierentuin of in een opvangcentrum.

Deze groep studenten werd ontvangen in de feestruimte op onze locatie. Dit zorgde al meteen voor een gezellige sfeer. Aan de bar werden bierbestellingen gedaan, maar helaas kwam er alleen maar cola uit de tap deze dag. Toen we de jongens en meiden eindelijk stil hadden, was het tijd voor de bedrijfsvideo. Vooral deze studenten houden van natuur en avontuur, dus het werd daarna hoog tijd voor een expeditie in de stal. Niet voordat iedereen in wegwerpkleding was gehesen, natuurlijk. Zes begeleiders leidden de studenten in groepjes van tien rond en bestookten hen met de nodige informatie. De meesten hadden nog nooit een varkensstal van binnen gezien, dus dat was een hele gebeurtenis. Vooral toen we aankwamen bij de gespeende biggenstal met de gekleurde ledverlichting werd het een gezellige boel; helemaal op het moment dat we de lichten op de maat van de muziek lieten knipperen. Maar de meeste studenten smolten weg in de kraamafdeling bij de net geboren biggetjes, die dan ook veelvuldig werden geknuffeld.

Na drie uur gingen de studenten weer met de bus naar school terug met rugzakjes van The Pig Story; vol informatie over onze sector en natuurlijk de begeerlijke ‘Wuppies’. Meerdere studenten vroegen na afloop of ze bij ons stage mochten lopen en dat is prachtig. Met de expeditie hebben we dus een aantal jongelui kunnen boeien. Zo hopen we dat straks meer van deze studenten voor onze mooie sector gaan kiezen en dat is broodnodig. Te weinig jonge mensen kiezen voor de varkenshouderij, mede door het negatieve frame dat telkens over de sector geworpen wordt. Hoe anders en positiever de varkenshouderij is, kunnen we studenten laten ervaren door ze op ons bedrijf te laten rondkijken, proeven, ruiken, voelen en luisteren. Open je bedrijf en vertel: de varkenshouderij is zo gek nog niet!

Deze column verscheen eerder in vakblad pigbusiness.

Jan Vogels Varkenshouder in Erp www.varkenshotel.com

Mijmeren..

Jan bij de drachtige zeugen

Tijdens de eerste helft van Senegal-Nederland op het WK bleef ik door het getrommel nog wakker, maar bij de tweede helft mijmerde ik over wat het nieuwe jaar ons gaat brengen. Waar sta ik met mijn bedrijf, wat wil of kan ik nog verbeteren? Extra personeel aannemen zodat ik zelf meer tijd krijg om nog eens kritisch naar verbeterpunten te kijken? Of meer tijd in coaching van stagiaires en personeel steken, want dat vind echt heel leuk om te doen maar kan ik daar ook een verdienmodel van maken? Tijd moet tenslotte ook ingewisseld worden voor een paar klinkende munten.

Stagiaires zijn gewoon leuk om mee te werken; zeker bij meerdere tegelijk. In de pauze meeluisteren als ze hun weekend samen aan het doornemen zijn, en dan gewoon voor mijn plezier ze onmogelijke opdrachten geven. Ze de raarste woorden aanleren en ze natuurlijk de nodige fouten laten maken. Deze gepokt en gemazelde varkenshouder weet immers dat je van fouten meer leert dan van succes. En wat is het leuk als dan een stagiaire, die voorheen nog nooit op een varkensbedrijf was geweest, aan het einde van de tienweekse stage zegt met een ietwat knorrig geluid: „Ik denk dat ik de varkens ga missen.” Een mooier compliment kun je niet krijgen. En dat ze dan op haar vrije dagen op ons varkensbedrijf haar zakcentje kan bijverdienen. Dat zorgt dan voor twee blije mensen. Of als ze je vertellen waarom ze voor Het Varkenshotel als stageplek gekozen hebben. Dat dat dan komt door één speciaal zinnetje in mijn profiel; dat als ik niet voor de varkens had gekozen ik waarschijnlijk leraar was geworden. Ik ben een lesgevende varkensboer geworden en ik vind het prachtig. Als ik mijn bedrijf zou verkopen, ga ik dat missen – en natuurlijk de varkens.

Mijmeren doe ik ook over hoe mijn varkens zelf te verwaarden; terugdenkend aan de vijfdaagse cursus ‘het nieuwe veehouden’ waar je je blik kon verbreden. Waar ook een samenwerking met een zelfslachtende slagerijwinkel uit voortkwam, waardoor je met voer- en transportstrategie je kwaliteit van het vlees probeerde te verbeteren. Dus zo’n lekker en gezond mogelijk stukje vlees bij de consument op het bord zien te krijgen. De ‘kortste weg van boer naar bord’ noemde ik het. Maar helaas, dat eindigt zeer abrupt; maar ik blijf mijmeren. Zo’n samenwerking kan alleen maar als je de lusten en lasten samen eerlijk verdeelt. Dat weer nieuw leven inblazen? We mijmeren nog even door in de wetenschap dat er uit gemijmer altijd weer een briljant idee voortkomt.

Deze column verscheen in november in het vakblad Pigbusiness.

Jan Vogels